Spiritualiteit is boven jezelf uitstijgen

Een en al vroomheid was je en ik maakte van jou een liedjeszanger.
Je zei nooit veel, maar ik maakte van jou een dichter.
Geen mens ter wereld kende jou van naam of gezicht.
Ik bracht je tot rust en maakte van jou een verkondiger van geheimen.

Er was eens een tijd waarin de wereld leek te zweven op de tonen van mystiek en spiritualiteit. In die tijd was daar Roemi, een figuur gehuld in de mantel van poëzie en verlichting. Maar zoals vaak het geval is, worden zelfs de meest iconische figuren van hun tijd onderworpen aan de grillen van interpretatie en selectieve herinnering.

Roemi, de beroemde Perzische dichter en soefimeester, is de afgelopen decennia steeds populairder geworden in het Westen. Zijn verzen, doordrenkt van liefde en mystiek, zijn als een melodie die de harten van velen heeft veroverd. Maar achter de façade van universele wijsheid schuilt een diep gewortelde islamitische erfenis die niet genegeerd kan worden.

In onze zoektocht naar spiritualiteit hebben velen van ons de neiging om selectief te winkelen in de teksten van Roemi, waarbij we zijn woorden uit hun oorspronkelijke context lichten en hen projecteren op onze eigen moderne narratieven. Maar wat gebeurt er als we geconfronteerd worden met een Roemi die niet past in het keurslijf van onze verwachtingen? Een Roemi die verweven is met de islamitische traditie, compleet met zijn eigen set van theologische principes en spirituele praktijken?

De klachtenbrief die ik onlangs ontving over onze uitgave “De gebeden van Roemi” illustreert dit dilemma op treffende wijze. De schrijver, een fervent liefhebster van Roemi’s poëzie, uit haar teleurstelling over het boek, waarin zij een “uitgeprojecteerd godsbeeld” en dogmatisch fundamentalisme ontdekte dat niet overeenkwam met het beeld van Roemi dat zij koesterde. Het is een confronterende herinnering aan het feit dat zelfs de grootste iconen van de mystiek niet immuun zijn voor onze eigen interpretaties en verlangens.

Maar laten we niet vergeten wie Roemi werkelijk was. Hij was niet alleen een dichter van liefde, maar ook een geleerde van recht en theologie, een beoefenaar van de islamitische wet en een verkondiger van geheimen. Zijn relatie met zijn mentor, Sjams van Tabriz, verlicht ons over de complexiteit van zijn persoonlijkheid, die zowel de wereldse genoegens van muziek en poëzie omarmde als diepgeworteld was in zijn kennis van de Koran en de hadith.

Het is van vitaal belang om Roemi te zien als een product van zijn tijd en traditie, en niet alleen als een abstracte figuur van universele wijsheid. Zijn leringen waren geworteld in de principes van de islamitische mystiek, waarin de zoektocht naar God en de innerlijke waarheid centraal stond. Zijn kritiek op de uiterlijke vormen van religie en zijn nadruk op innerlijke ervaring herinneren ons eraan dat mystiek geen oppervlakkige zaak is, maar een diepgaande reis naar het hart van het goddelijke.

In een tijd waarin de poorten van interpretatie gesloten lijken te zijn en de islam vaak wordt gereduceerd tot dogma’s en voorschriften, is het belangrijk om de erfenis van Roemi te koesteren als een bron van inspiratie en wijsheid. Zijn leven en leringen herinneren ons eraan dat ware spiritualiteit niet kan worden gevonden in starre doctrines, maar in de levende ervaring van liefde en verbondenheid.

Laten we dus niet verstrikt raken in de valkuil van selectieve interpretatie, maar laten we Roemi omarmen in al zijn complexiteit en diepte. Laten we zijn woorden niet verdraaien om te passen bij onze eigen agenda’s, maar laten we ze ervaren in hun oorspronkelijke context, als een weerspiegeling van de eeuwenoude zoektocht naar het goddelijke in de menselijke ziel. In die zoektocht kunnen we misschien een glimp opvangen van de ware betekenis van Roemi’s erfenis en de tijdloze waarheid die hij belichaamde.